Tại hội thảo "Bảo vệ tài khoản ngân hàng trước nguy cơ lừa đảo trực tuyến gia tăng" do Báo Tuổi Trẻ phối hợp Ngân hàng Nhà nước tổ chức ngày 19/9, thượng tá Cao Việt Hùng - Phó trưởng Phòng 4 Cục An ninh mạng và Phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao Bộ Công an nhấn mạnh trong thời gian tới, hoạt động tội phạm sử dụng công nghệ cao ngày càng phát triển, có xu hướng lợi dụng các thành tựu khoa học, công nghệ như Deepfake, Deep voice để thực hiện hành vi phạm tội. Các ngân hàng và người dùng tiếp tục là mục tiêu của tội phạm.

Công nghệ Deepfake đang bị lợi dụng trở thành hiểm họa khôn lường

Công nghệ cao, kịch bản hoàn hảo

Với những cảnh báo lừa tiền xuất hiện liên tiếp trên mạng xã hội, người dùng đã trở nên cảnh giác hơn với chiêu trò gửi tin nhắn nhờ chuyển tiền thông thường. Thay đổi “chiến thuật”, các đối tượng lừa đảo chuyển sang sử dụng các thủ đoạn mới như dùng công nghệ Al (Deepfake) để giả mạo luôn khuôn mặt, giọng nói (Deep voice) rồi liên hệ người thân, bạn bè nhờ chuyển tiền hay thậm chí công an yêu cầu phối hợp điều tra khiến không ít người tiếp tục “sập bẫy”.

Kẻ xấu sẽ tìm cách chiếm đoạt tài khoản Zalo, Facebook của người dùng hoặc tạo lập tài khoản giả mạo trùng khớp mọi thông tin để sẵn sàng cho một kịch bản lừa đảo tinh vi. Để chiếm được sự tin tưởng, đối tượng lừa đảo lợi dụng thân phận người thân, bạn bè không ngại ngần thực hiện cuộc gọi video “cầu cứu”. Cuộc gọi video hiển thị hình ảnh người quen của nạn nhân nhưng lại trong tình trạng mờ, nhiễu sóng, âm thanh không rõ ràng và bị tắt đột ngột phải chuyển sang tiếp tục nhắn tin vì lý do sóng yếu, 3G chậm.  Các đối tượng cũng “đội lốt” công an, Viện kiểm sát, tòa án gọi điện đe dọa khách hàng có liên quan đến các vụ án, đường dây tội phạm. Kẻ lừa đảo sẽ yêu cầu người bị hại chuyển tiền đến một tài khoản thứ 3 với mục đích tạm niêm phong để phối hợp điều tra, lấy lại sự trong sạch hoặc phải cung cấp mật khẩu, OTP để cơ quan điều tra liên kết với ngân hàng bảo vệ người dân. Với tâm lý “thấy mặt như thấy người” sau các cuộc gọi Deepfake, nhiều người sẵn sàng thực hiện chuyển khoản và mất một một số tiền lớn cho kẻ mạo danh.

Chiều ngày 01/08/2022, bà Nguyễn Thị Quý, trú tại xã Đông Hiếu, thị xã Thái Hòa, tỉnh Nghệ An đã vội vã đến ngân hàng chuyển số tiền 100 triệu đồng cho con trai khi nhận được tin nhắn qua Messenger của con về việc dùng số tiền đó cho bạn vay tiền chữa bệnh cho bố. Bà Quý phải đi vay mượn bạn bè, hàng xóm để có đủ số tiền đó.

Trong quá trình giao dịch, nhân viên ngân hàng Nguyễn Thị Cẩm Vân (Agribank chi nhánh tỉnh Hà Tĩnh) đã nhận thấy những dấu hiệu bất thường và hướng dẫn bà Quý gọi điện trực tiếp cho con trai để xác nhận thông tin. “Hôm đó là thứ Hai, lượng khách đến giao dịch khá đông, bà Quý liên tục hối thúc tôi cho bà làm trước bởi con trai đang nhắn tin giục chuyển gấp. Khi được bà Quý đưa tin nhắn trên Messenger xem tài khoản để chuyển tiền, đọc qua tin nhắn thấy những dấu hiệu bất thường, tôi đã trực tiếo đã trao đổi với bà về một số hình thức lừa đảo qua mạng xã hội và hướng dẫn bà Quý gọi điện trực tiếp cho con trai để xác nhận thông tin.” Chị Vân kể lại.

Sau hai cuộc gọi, bà Quý đã nói chuyện được với con trai đang ở nước ngoài và biết tài khoản Facebook của con đã bị hack và các đối tượng dùng Facebook đó lừa đảo chuyển tiền, bà Quý ngớ người vỡ lẽ. Bà vui mừng vì may mắn không bị mất 100 triệu đồng trong chốc lát. 

Bà Nguyễn Thị Quý, trú tại xã Đông Hiếu, thị xã Thái Hòa, tỉnh Nghệ An đã vội vã đến ngân hàng chuyển số tiền 100 triệu đồng 

Chị Cẩm Vân cho biết thêm: "Khi các khách hàng gọi video trên Messenger để kiểm tra, các đối tượng lừa đảo vẫn nghe máy nhưng hạn chế nói chuyện để không bị nhận ra giọng nói, có đối tượng nói "Mẹ/bố chuyển tiền cho con đi" rồi tắt máy, sau đó nhắn tin là do lỗi mạng, do đang bận việc nên không thể nói chuyện. Khi gọi video, trên màn hình vẫn loáng thoáng có hình ảnh chủ nhân Facebook nhưng là các hình được chụp đăng trước đó, chỉ hiển thị vài chục giây rồi tắt để tạo niềm tin cho người gọi. Tôi đã hướng dẫn khách hàng cứ gọi mấy phút liên tục sẽ nhận ra dấu hiệu bất thường và có khách hàng gọi xong thì bảo ngay không phải giọng con tôi" 

Vượt qua “kiếp nạn” Deepfake

Ngày nay, mọi người thường xuyên chụp ảnh, quay video ở nhiều góc độ, sắc thái khác nhau và chia sẻ công khai rộng rãi trên mạng xã hội. Đây trở thành “mỏ vàng” dữ liệu cho những kẻ xấu thu thập để dùng công nghệ Deepfake dựng các video giả mạo. Một thời gian dài các ứng dụng hóa trang, biến hóa thành các nhân vật phim cũng là trào lưu được hàng triệu người lan truyền mà không biết thực hư đơn vị nào đang sử dụng hình ảnh của mình. 

Thực tế, việc xử lý gian lận này không đơn giản. Để hạn chế lừa đảo trong hoạt động thanh toán, cần sự nỗ lực hành động, phối hợp của các bên, trong đó có vai trò của ngân hàng và người dùng. Về phía ngân hàng, Agribank tích cực cùng Ngân hàng Nhà nước phối hợp với Bộ Công an tiếp tục thực hiện việc kết nối cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư để xác thực thông tin tín dụng khách hàng. Việc đưa ứng dụng CCCD gắn chip trong hoạt động ngân hàng với các thông tin sinh trắc học (khuôn mặt, vân tay) giúp Agribank nhận diện và phân loại khách hàng hiệu quả hơn, giải quyết triệt để tình trạng tài khoản ngân hàng “rác”, sử dụng tài khoản ngân hàng không chính chủ phục vụ hoạt động vi phạm pháp luật. 

Đồng thời Agribank cũng liên tục gửi thông báo cảnh báo khách hàng có các biện pháp bảo mật tài khoản, cảnh giác cao độ khi giao dịch trực tuyến trên các kênh truyền thông chính thức của Agribank. Đội ngũ cán bộ đặc biệt là giao dịch viên Agribank quán triệt thực hiện nâng cao tinh thần cảnh giác, tuyên truyền khuyến cáo người dân và rèn luyện kỹ năng tư vấn cảnh báo giúp khách hàng trước các thủ đoạn của đối tượng lừa đảo. 

Từ những vụ lừa đảo nhỏ chỉ dưới chục triệu đồng, đến những vụ lừa đảo hàng tỷ đồng, thống kê 6 tháng đầu năm 2023, Agribank trên toàn hệ thống đã giúp được gần 100 khách hàng thoát khỏi gần 100 vụ lừa đảo công nghệ cao, bảo vệ được tài sản trị giá hơn 10 tỷ đồng trong tài khoản của khách hàng.

Agribank tích cực triển khai ứng dụng dữ liệu dân cư trong hoạt động ngân hàng

Về phía khách hàng, hãy luôn tạo dựng tâm lý sợ “bị lừa” trước khi thực sự “mắc lừa” trước làn sóng lừa đảo thời 4.0. Agribank khuyến cái khách hàng thực hiện những quy tắc sau:

- Nâng cao cảnh giác, tỉnh táo trước mọi tin nhắn, cuộc gọi video vay, mượn tiền qua các ứng dụng mạng xã hội; không tin tưởng các yêu cầu đăng nhập website, đường link lạ, cung cấp thông tin, xác nhận nhận tiền,…

- Chủ động liên lạc trực tiếp qua điện thoại cho người thân (không sử dụng các ứng dụng trực tuyến” để xác minh thông tin.

- Kiểm tra kỹ số tài khoản được yêu cầu chuyển tiền. Nếu là tài khoản lạ, tốt nhất là không nên tiến hành giao dịch.

- Bảo mật tài khoản mạng xã hội, email bằng mật khẩu có độ khó cao; lưu giữ cẩn thận thông tin cá nhân.

- Hạn chế chia sẻ hình ảnh/video cá nhân lên mạng xã hội; hạn chế tham gia những ứng dụng biến hình, sửa ảnh yêu cầu quyền sử dụng hình ảnh của bạn.

Đặc biệt Agribank không liên lạc với khách hàng yêu cầu chuyển tiền, cung cấp bất cứ thông tin gì dưới hình thức trao đổi cá nhân. Nếu bạn nhận bất kỳ cuộc gọi nào từ người tự xưng là đại diện cho ngân hàng Agribank, hãy gác máy và gọi trực tiếp tới số Hotline: 1900558818 / +842432053205 của Agribank để xác thực mọi thông tin. Đồng hành cùng Agribank nhận diện lừa đảo, luôn nâng cao cảnh giác!

Diệu Linh

Quay trở lại