Để thích ứng và bắt kịp với xu thế toàn cầu, ESG là con đường phải bước tới của các doanh nghiệp Việt Nam, trong đó có ngành ngân hàng. Thực tế cho thấy, nhiều năm qua, các tổ chức tín dụng trong nước đã áp dụng bộ chỉ số ESG tương đối hiệu quả. Tuy nhiên, quá trình thực thi vẫn còn thiếu đồng bộ và chưa có được kết quả đúng như kỳ vọng. 

ESG là từ thuật ngữ viết tắt của Environmental, Social và Governance (Môi trường - Xã hội - Quản trị), là một hệ thống giúp đo lường những yếu tố liên quan đến hoạt động phát triển bền vững của một tổ chức và giúp xây dựng nền tài chính bền vững. Thực thi ESG trong hoạt động ngân hàng hiện đang là một trong những xu hướng trên thế giới và Việt Nam cũng không nằm ngoài xu thế đó.

Về tính chuyên môn, nhiều chuyên gia khẳng định rằng, bộ chỉ số ESG là một trong những thước đo về sự phát triển bền vững của doanh nghiệp. Những lợi ích của việc thực hiện tốt ESG bao gồm giảm thiểu chi phí và rủi ro trong dài hạn thông qua triển khai các công nghệ mới và nâng cao hiệu quả vận hành, phát triển sản phẩm mới, mở rộng thị trường nhằm đáp ứng nhu cầu mới của khách hàng, nâng cao hiệu quả hoạt động và danh tiếng doanh nghiệp….

Do đó, ESG đóng vai trò quan trọng trong phát triển bền vững. Tiếp cận và thực thi ESG là một vấn đề có tính thời sự, vừa là cơ hội, vừa là thách thức, vừa phải thận trọng nhưng cũng phải khẩn trương, cấp bách để góp phần thực hiện các cam kết quốc tế của Chính phủ tại Hội nghị COP26 về môi trường và khí hậu trong những năm qua.

Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 04/05/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân đang được các doanh nghiệp nói chung, cộng đồng kinh tế tư nhân đặc biệt quan tâm. Và, Nghị quyết này đã một lần nữa khẳng định tầm quan trọng của ESG. Theo đó, Nghị quyết số 68 khẳng định: “Nhà nước có cơ chế hỗ trợ lãi suất và khuyến khích các tổ chức tín dụng giảm lãi suất cho doanh nghiệp tư nhân vay để triển khai các dự án xanh, tuần hoàn và áp dụng khung tiêu chuẩn môi trường, xã hội, quản trị (ESG)”.

Từ khi ban hành, Nghị quyết số 68 được coi là “kim chỉ nam” và là bàn đạp, tạo xung lực rất lớn cho kinh tế tư nhân “cất cánh” trong Kỷ nguyên mới - Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Việc Nghị quyết này khẳng định vai trò của Nhà nước trong việc hỗ trợ khuyến khích các tổ chức tín dụng giảm lãi suất cho các doanh nghiệp tư nhân vay triển khai ESG cho thấy tầm quan trọng của ESG trong tình hình mới. 

Nói về ESG và phát triển bền vững, giảm ô nhiễm môi trường toàn cầu thì Việt Nam luôn là đất nước được đánh giá là có trách nhiệm cao trên trường quốc tế. Cách đây 4 năm, tại Hội nghị lần thứ 26 các bên tham gia Công ước khung của Liên Hợp Quốc về biến đổi khí hậu diễn ra tại Glasgow, Scotland (gọi tắt là COP26), Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã cam kết đến năm 2050 sẽ đưa phát thải ròng khí nhà kính về 0. Và, để Việt Nam hiện thực hóa mục tiêu trên, thực thi ESG có lẽ là một trong những yêu cầu bắt buộc. Với vai trò trung gian tài chính, cung ứng vốn cho nền kinh tế, ngày càng nhiều ngân hàng và các tổ chức tài chính tại Việt Nam áp dụng ESG vào hoạt động thực tiễn để hướng tới thông điệp chung tay vì sự phát triển bền vững.

Việc thực thi ESG tại Việt Nam nghe có vẻ là mới đối với một số doanh nghiệp. Tuy nhiên, chúng ta đã có nhiều khung pháp lý điều chỉnh ESG tại Việt Nam. Có thể kể đến như Luật Bảo vệ môi trường 2020 được xem là văn bản pháp lý nền tảng, đóng vai trò định hướng cho hoạt động môi trường của doanh nghiệp cũng như chiến lược phát triển bền vững. Theo đó, Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tăng cường nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ xử lý ô nhiễm, tái chế, xử lý chất thải; ưu tiên chuyển giao và áp dụng công nghệ tiên tiến, công nghệ cao, công nghệ thân thiện môi trường, kỹ thuật hiện có tốt nhất; tăng cường đào tạo nguồn nhân lực về bảo vệ môi trường.

Chính phủ cũng có các Nghị định số 06/2022/NĐ-CP năm 2022 quy định chi tiết việc giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và bảo vệ tầng ozone; Nghị định số 08/2022/NĐ-CP năm 2022 quy định chi tiết một số điều của Luật bảo vệ môi trường; Quyết định số 896/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ngày 26/7/2022 về phê duyệt Chiến lược quốc gia về biến đổi khí hậu giai đoạn đến năm 2050; Quyết định số 841/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ngày 14/7/2023 ban hành Lộ trình thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững Việt Nam đến năm 2030…

Bên cạnh đó, Việt Nam đã đưa ra nhiều quy định, chính sách để các doanh nghiệp và các bên liên quan có thể thực hiện ESG hiệu quả và thiết thực. Có thể kể đến Nghị quyết 136/NQ-CP năm 2020 của Chính phủ về việc thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững trong các ngành, các cấp và các địa phương đến năm 2030; hay Thông tư 96/2020/TT-BTC của Bộ Tài chính về việc báo cáo thông tin phát triển bền vững đối với các công ty đại chúng và niêm yết; các quyết định của Thủ tướng phê duyệt Chương trình hỗ trợ doanh nghiệp khu vực tư nhân kinh doanh bền vững giai đoạn 2022-2025, phê duyệt Đề án về những nhiệm vụ, giải pháp triển khai kết quả Hội nghị COP26.

Qua đó có thể thấy, Việt Nam đã và đang ban hành nhiều chính sách nhằm hoàn thiện khung pháp lý, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững. Trong đó, việc thúc đẩy các doanh nghiệp triển khai một cách bài bản và hiệu quả bộ chỉ số ESG được xem là bước đi quan trọng để đạt được mục tiêu này.

ESG là xu thế và nhu cầu của toàn ngành kinh tế. Tuy nhiên, để thực thi được ESG thì ngành ngân hàng phải thực hiện vai trò tiên phong. Thực tế cho thấy, Ngân hàng Nhà nước đã có nhiều giải pháp, định hướng, hướng dẫn, chỉ đạo liên quan tới nội dung ESG trong hoạt động ngân hàng. 

Cụ thể, Ngân hàng Nhà nước đã ban hành Chỉ thị 03/CT-NHNN năm 2015 về thúc đẩy tín dụng xanh và quản lý rủi ro môi trường trong hoạt động cấp tín dụng; Quyết định 1663/QĐ-NHNN ngày 06/8/2024 về sửa đổi, bổ sung một số điều của Quyết định số 1604/QĐ-NHNN ngày 07/8/2018 của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam phê duyệt Đề án phát triển ngân hàng xanh tại Việt Nam. Theo đó, Ngân hàng Nhà nước đưa ra mục tiêu phấn đấu đến năm 2025, ngày càng có nhiều tổ chức tín dụng thực hiện quản lý rủi ro môi trường và xã hội trong hoạt động cấp tín dụng, dần tiệm cận với tiêu chuẩn quốc tế. Trong đó, 100% các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài xây dựng quy định nội bộ về quản lý rủi ro môi trường trong hoạt động cấp tín dụng; 100% các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài thực hiện đánh giá rủi ro môi trường trong hoạt động cấp tín dụng, áp dụng các tiêu chuẩn về môi trường cho các dự án được ngân hàng cấp tín dụng; kết hợp đánh giá rủi ro môi trường như một phần trong đánh giá rủi ro tín dụng của ngân hàng; Ít nhất 10-12 ngân hàng có đơn vị/bộ phân chuyên trách về quản lý rủi ro môi trường.

Agribank xác định ESG là định hướng chiến lược, là nền tảng quan trọng để hiện thực hóa mục tiêu phát triển bền vững

Theo thống kê của Ngân hàng Nhà nước, hiện nay có 80-90% các ngân hàng đã áp dụng một phần hoặc toàn bộ ESG trong hoạt động. Cụ thể, có tới gần 50% các ngân hàng khác thành lập bộ phận quản trị rủi ro cho vay vốn tín dụng bảo vệ môi trường. Đến nay, các ngân hàng cũng đã ban hành "Khung tín dụng xanh", "Khung khoản vay bền vững" nhằm đưa ra quy trình sử dụng và quản lý nguồn vốn vay dành cho dự án thuộc các lĩnh vực xanh, giảm phát thải. Không ít tổ chức tín dụng đã công bố báo cáo riêng về phát triển bền vững.

Với vai trò là ngân hàng thương mại nhà nước có quy mô lớn và mạng lưới hoạt động rộng khắp tại khu vực nông nghiệp - nông thôn, Agribank công khai cam kết của ngân hàng về ESG; xây dựng kế hoạch áp dụng Bộ tiêu chuẩn ESG trong hệ thống Agribank giai đoạn 2024-2030; ban hành nhiều văn bản chỉ đạo thúc đẩy tăng trưởng tín dụng xanh, quản lý rủi ro môi trường và xã hội trong hoạt động cấp tín dụng; ưu tiên nguồn vốn mở rộng cho vay các dự án, chương trình phát triển sản xuất kinh doanh khu vực nông nghiệp, nông thôn, nhất là các chương trình, dự án tạo ra giá trị tăng thêm, năng lượng sạch, nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao; tích cực tham gia các hoạt động, dự án bảo vệ môi trường do Ngân hàng Thế giới và các tổ chức tài chính quốc tế tài trợ. 

Không dừng lại ở cam kết, Agribank đã cụ thể hóa ba trụ cột ESG bằng các chương trình hành động rõ ràng, chiến lược nhất quán và lộ trình triển khai từ hội sở chính đến từng chi nhánh, điểm giao dịch. Agribank xác định ESG là định hướng chiến lược, là nền tảng quan trọng để hiện thực hóa mục tiêu phát triển bền vững.

Bài 2: Agribank tích cực xây dựng nền tảng ESG, hướng tới phát triển bền vững ngành ngân hàng

Phạm Giang

Quay trở lại