Các chuyên gia nhận định, trong tiến trình thực thi tiêu chí Môi trường - Xã hội - Quản trị  (ESG), các ngân hàng cần phát huy vai trò và trách nhiệm trong việc “xanh hóa” dòng vốn đầu tư, đồng thời tích hợp các tiêu chí ESG vào hoạt động cấp tín dụng. Để dẫn đầu trong lĩnh vực này, các ngân hàng phải xây dựng tầm nhìn dài hạn cùng chiến lược triển khai cụ thể, bài bản.

Việc thực thi ESG trong ngành Ngân hàng tại Việt Nam là một xu thế không thể thay đổi dù còn nhiều khó khăn, thách thức. Vì vậy, càng trong lúc khó khăn, ngành ngân hàng càng phải thể hiện vai trò, trách nhiệm của mình như một lực lượng tiên phong của quá trình chuyển đổi xanh, hướng đến phát triển bền vững.

Phát biểu tại Tọa đàm “Hướng tới một tương lai bền vững: Tăng cường hợp tác tài chính Việt Nam - Hàn Quốc” vào năm 2024, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Phạm Quang Dũng khẳng định, việc thực hành ESG trong hoạt động ngân hàng cũng như hoạt động của các doanh nghiệp là xu thế không thể thay đổi, bên cạnh các cơ hội vẫn còn nhiều thách thức đặt ra cho cả cơ quan quản lý Nhà nước và bản thân các đơn vị thực thi. Ông Dũng nhấn mạnh, là lực lượng tiên phong của quá trình chuyển đổi và kênh cung ứng tài chính quan trọng của nền kinh tế, ngành Ngân hàng luôn xác định vai trò, trách nhiệm trong việc “xanh hóa” dòng vốn đầu tư và áp dụng các tiêu chí ESG góp phần thực hiện mục tiêu phát triển bền vững.

Phó Thống đốc nhận định, về cơ bản đã hoàn thiện các quy định, định hướng về ngân hàng xanh và tín dụng xanh phù hợp với những mục tiêu tăng trưởng xanh, phát triển bền vững. Điều này một lần nữa khẳng định quyết tâm của ngành Ngân hàng trong việc thúc đẩy dòng vốn xanh phục vụ cho mục tiêu phát triển bền vững, đồng thời, định hướng hoạt động ngân hàng Việt Nam ngày càng tiệm cận với các quy chuẩn, thông lệ quốc tế về thực hành ESG.

Tuy nhiên, dưới góc nhìn chuyên gia, không ít nhà khoa học cho rằng, để thực hiện ESG đối với các doanh nghiệp nói chung, tổ chức tín dụng nói riêng cần phải có một lộ trình bài bản, đây không phải điều đơn giản. Và trong vấn đề này, các tổ chức tín dụng phải đứng vai trò tiên phong.

Trao đổi về vấn đề này, PGS.TS Nguyễn Thế Chinh, nguyên Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Tài nguyên và Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), Viện trưởng Viện Chính sách Kinh tế Môi trường nhấn mạnh: “Đầu tiên, chúng ta cần hiểu khái niệm ESG là gì và xuất phát từ đâu. Theo tôi được biết, ESG là viết tắt của Environmental (Môi trường), Social (Xã hội) và Governance (Quản trị). Đây là bộ ba tiêu chuẩn được sử dụng để đo lường mức độ phát triển bền vững và tác động của doanh nghiệp đến cộng đồng”. 

ESG là thuật ngữ xuất phát từ năm 2004 trong một báo cáo của Liên Hợp quốc. Báo cáo này được xem là đặt nền móng cho ESG trở thành một tiêu chuẩn quan trọng trong việc đo lường sự phát triển bền vững của doanh nghiệp.

“Ở phạm vi toàn cầu, các doanh nghiệp thực hiện được tiêu chí ESG sẽ có nhiều thuận lợi khi tham gia vào thị trường quốc tế. Bởi hiện nay, các tiêu chí xuất khẩu sang một số nước, thị trường khó tính như Mỹ, EU họ yêu cầu phải đáp ứng được tiêu chí ESG. Tôi cho rằng, tiêu chí ESG rất quan trọng khi chúng ta muốn tham gia sâu, rộng và cạnh tranh sòng phẳng tại thị trường quốc tế”, PGS.TS Nguyễn Thế Chinh phân tích.

Theo vị này, mấy năm gần đây, tại Việt Nam, tiêu chí ESG đã được nhắc đến rất nhiều tại các hội thảo, tọa đàm, trên báo chí cũng như các chương trình hướng đến chuyển đổi xanh, phát triển xanh, bền vững. Tuy nhiên, trên thực tế, các doanh nghiệp thực hiện tiêu chí ESG chưa đồng bộ và sâu rộng. Nếu nhìn kỹ hơn thì rất ít doanh nghiệp thực hiện thành công tiêu chí này. 

“Khi nhìn nhìn thẳng vào sự thật, chúng ta thấy rằng, hiện nay tại Việt Nam, các doanh nghiệp có công nghệ để thực hiện ESG chưa nhiều và chưa cao. Các doanh nghiệp ESG của chúng ta phần nhiều là tập đoàn lớn từ nước ngoài vào đầu tư. Vì để đáp ứng ESG, đáp ứng mức phát thải ròng bằng 0 không phải chuyện dễ dàng, phải đầu tư nguồn lực rất lớn, bao gồm cả về kinh tế lẫn con người. Mà các doanh nghiệp để chuyển đổi xanh, tiến tới ESG đang gặp rất nhiều khó khăn và cần nguồn kinh phí lớn”, PGS.TS Thế Chinh nhìn nhận. 

Nói riêng về ngành ngân hàng, PGS.TS Nguyễn Thế Chinh cho rằng, đứng dưới góc độ cung cấp vốn của ngân hàng, khi cho vay vốn, đương nhiên, các ngân hàng phải xem xét doanh nghiệp nào có tiềm năng, thế mạnh, thực lực, có sản phẩm, mặt hàng có lợi thế trên thị trường và có thể đáp ứng được ESG để xuất khẩu. Vì thế, vai trò của ngành ngân hàng trong việc chuyển đổi kinh tế xanh, giúp doanh nghiệp thực hiện ESG là rất lớn. 

PGS.TS Nguyễn Thế Chinh chia sẻ: “Tôi cũng có nghiên cứu tại thị trường Việt Nam. Thực tế có nhiều doanh nghiệp gắn nhãn sinh thái vào sản phẩm nhưng không thể bán được ở thị trường trong nước hoặc bán rất chậm. Sản phẩm này họ chủ yếu xuất khẩu thị trường quốc tế là chính. Vì thế, đây cũng là một bài toán cho ngành ngân hàng. Họ sẽ tính toán làm sao cho vay vốn hoặc đầu tư cho doanh nghiệp, sản phẩm có thể đáp ứng được tiêu chí ESG nhắm đến xuất khẩu ra nước ngoài và nhắm đến cụ thể các thị trường nào. Để làm được điều này, các ngân hàng phải có tầm nhìn dài hạn và một kế hoạch bài bản, cụ thể”.

Các tổ chức tín dụng cần xây chiến lược ESG cho từng giai đoạn cụ thể và đưa ra lộ trình. Ví dụ giai đoạn 2025-2030, các ngân hàng phải thực hiện công việc gì, hướng đến việc chuyển đổi xanh ngay trong chính nội tại tổ chức mình ra sao, đáp ứng được bao nhiêu %. Khi cung ứng nguồn vốn, họ sẽ lựa chọn những doanh nghiệp nào, sản phẩm nào để cho vay có thể sớm đáp ứng được tiêu chí ESG. Đó là các gói vay có lãi suất ưu đãi hướng đến hỗ trợ các dự án xanh bền vững. Và sau đó là tầm nhìn đến năm 2040, xa hơn là năm 2050, khi tới hạn cam kết NetZero của Viêt Nam với cộng đồng quốc tế. Nghĩa là, các tổ chức tín dụng cần có tầm nhìn dài hạn nhưng sẽ có kế hoạch bài bản, chi tiết, cụ thể cho từng giai đoạn.

PGS.TS Nguyễn Thế Chinh nói rằng, các ngân hàng có cơ hội và tiềm năng rất lớn từ việc thực hiện ESG. Đầu tiên họ cần áp dụng tiêu chí ESG ngay từ trong chính nội tại của mình song song với hoạt động cung cấp vốn. Cụ thể, các tổ chức tín dụng phát huy vai trò, trách nhiệm trong việc “xanh hóa” dòng vốn đầu tư và áp dụng các tiêu chí Môi trường - Xã hội - Quản trị (ESG) góp phần thực hiện mục tiêu phát triển bền vững. Việc áp dụng ESG đòi hỏi các tổ chức tín dụng phải thực thi, tuân thủ và cập nhật liên tục những thay đổi trong quy định và chính sách để thể hiện tốt trách nhiệm với môi trường và xã hội. Việc thực hành các tiêu chuẩn ESG sẽ giúp nâng cao uy tín, thương hiệu của ngân hàng, tiếp nhận các dòng vốn đầu tư, hỗ trợ kỹ thuật từ các tổ chức tài chính quốc tế, phát triển các sản phẩm tín dụng..

Ở mặt khác, cơ hội của ngành ngân hàng cũng sẽ phụ thuộc vào thị trường. Chuyên gia lấy ví dụ, hiện nay tình hình thuế quan trên thế giới rất phức tạp. Bản thân các nước tại Châu Âu sau khi vướng phải chính sác thuế quan của Mỹ, các sản phẩm của họ từng cam kết ESG cũng sẽ phải tính toán lại. Với mức thuế quan mới, các doanh nghiệp sản xuất không có lợi nhuận thì họ khó lòng có thể thực hiện cam kết ESG được. Và khi thị trường thế giới bị ảnh hưởng bởi thuế quan, cam kết ESG bị ảnh hưởng thì đương nhiên việc cung cấp vốn của ngân hàng cũng sẽ ảnh hưởng.

“Đối với Việt Nam, độ mở về kinh tế của chúng ta rất lớn. Khi chúng ta tham gia vào cuộc chơi toàn cầu sẽ phải theo luật toàn cầu. Bây giờ thị trường thế giới yêu cầu các sản phẩm xuất khẩu phải đáp ứng được tiêu chí ESG thì chắc chắn chúng ta phải làm thì mới có thể xuất khẩu được. Vì thế, trong câu chuyện này, cần sự định hướn từ Nhà nước, sự chung tay của ngân hàng và doanh nghiệp”, PGS.TS Nguyễn Thế Chinh nhấn mạnh.

ESG -Trọng trách lớn của ngân hàng trong Kỷ nguyên mới (Bài 5)

Phạm Giang

Quay trở lại